Layers of Fear

"Every portrait that is painted with feeling is a portrait of the artist, not of the sitter."

Η υπόσχεση της μικρής πολωνικής εταιρείας ανάπτυξης Blooper Team να μας συμπαρασύρει σε έναν τρόμο διαφορετικό από τους συνηθισμένους δεν άφησε ασυγκίνητους τους φίλους του τρόμου. Η ιδέα να βυθιστούμε στο μυαλό ενός παρανοϊκού ζωγράφου και να αναζητήσουμε τα αίτια της τρέλας του παρατηρώντας κλασσικούς πίνακες της Ιστορίας διεγείρει τη φαντασία, ενώ η ψυχεδελική ατμόσφαιρα και το δυναμικά μεταβαλλόμενο περιβάλλον γύρω μας δελεάζουν το νου. Δυστυχώς, όμως, τα μόνα ρίγη που προκλήθηκαν στη σπονδυλική στήλη μας ήταν τελικά από αγανάκτηση λόγω pixel-hunting και επαναληψιμότητας.

Σενάριο

Ανοίγουμε τα μάτια για να διαπιστώσουμε πως βρισκόμαστε στην είσοδο μιας έπαυλης. Κουτσαίνοντας, αρχίζουμε να εξερευνάμε το ένα δωμάτιο μετά το άλλο. Ανοίγουμε συρτάρια και ντουλάπια, ανακαλύπτουμε αποσπάσματα εφημερίδων και ημερολογίων, και τελικά μαθαίνουμε κάποια βασικά στοιχεία για την ιστορία του σπιτιού και τους ενοίκους του. Σύντομα διαπιστώνουμε πως είμαστε ένας διακεκριμένος καλλιτέχνης που βασανίζεται από «έλλειψη έμπνευσης» και δεν μπορεί να ολοκληρώσει το αριστούργημά του, το έργο ζωής που θα αφήσει κάποτε πίσω του. Κι αυτό μας έχει οδηγήσει στην τρέλα.

(το μοτίβο της τρομαχτικής κούκλας είναι πολυφορεμένο, ακόμη και μες στο ίδιο το παιχνίδι)

Κι εκείνες τις στιγμές της τρέλας είναι που το σκοτεινό και τραγικό παρελθόν μας έρχεται για να αξιώσει τον τρόμο που δικαιούται, άλλοτε με τη μορφή ποντικών (όχι «μέσα στους τοίχους», αλλά με σαφείς αναφορές στο αριστούργημα του H.P. Lovecraft), άλλοτε με τη μορφή αλλόκοτων παιχνιδιών, και πάντοτε με παρανοϊκές καταστάσεις που δεν αποδέχεται ο νους κι η λογική μας. Οι τραγωδίες της οικογένειας και η θλιβερή ιστορία που συνθέτουν παρουσιάζουν ενδιαφέρον• ωστόσο, μπορούν ομολογουμένως να προβλεφθούν πολύ γρήγορα, δίχως να ακολουθεί έπειτα κάποια ανατροπή που θα αποδείξει πως κάτι σημαντικό μας είχε διαφύγει, κάτι που θα άλλαζε αυτοστιγμεί τα πάντα.

Gameplay

Με την εξαίρεση κάποιων ελάχιστων και πολύ εύκολων γρίφων, το gameplay απαρτίζεται από την εξερεύνηση της βικτοριανής έπαυλης. Αρχικά, το Layers of Fear κάνει την εξερεύνηση του χώρου εξαιρετικά ενδιαφέρουσα με δύο απλά -μα πολύ εμπνευσμένα- κολπάκια. Αφενός, μας βυθίζει σε έναν κόσμο όπου κλασσικοί πίνακες αλλάζουν μορφή και συμπαρασύρουν σε τρομακτικά μονοπάτια τη φαντασία μας. Ο πίνακας που έδειχνε την όμορφη καλλονή, έλιωσε μπροστά στα μάτια μας και τώρα δείχνει σαπισμένα κορμιά και καμένη σάρκα, ενώ τα μήλα από τον πίνακα της νεκρής φύσης ξαφνικά ζωντανεύουν και ξεπηδάνε στο πάτωμα μπροστά μας. Κι αφετέρου, αλλοιώνει την αρχιτεκτονική του χώρου γύρω μας με πρωτότυπο τρόπο που σίγουρα προκαλεί ανησυχία και άγχος. Η έπαυλη μετατρέπεται λίγο-λίγο σε έναν εφιαλτικό λαβύρινθο του οποίου η αρχιτεκτονική αλλάζει δυναμικά: πόρτες εμφανίζονται κι εξαφανίζονται μόλις τις διαβούμε, διάδρομοι υλοποιούνται μπροστά μας εκεί που πριν λίγο υπήρχαν τοίχοι και αδιέξοδα, η πόρτα από την οποία μόλις μπήκαμε δεν οδηγεί πλέον στην κουζίνα από όπου ήρθαμε, μα στο κελάρι, ενώ συχνά ακόμη και το δωμάτιο στο οποίο βρισκόμαστε αλλάζει ριζικά εάν στρέψουμε αλλού το βλέμμα μας.

(δε θέλω να ανοίξω άλλα συρτάρια, δε-θέ-λω!)

Δυστυχώς, όμως, οι καλύτερες στιγμές του παιχνιδιού βρίσκονται στο πρώτο κεφάλαιο που εντυπωσιάζει, καθώς στα υπόλοιπα πέντε συναντάμε ξανά και ξανά τα ίδια και τα ίδια που τελικά κουράζουν. Σύντομα θα διαπιστώσετε πως η ακολουθία που απαιτείται είναι απλή και γνωστή: μπαίνεις σε ένα νέο δωμάτιο, ανοίγεις συρτάρια και ντουλάπια, βλέπεις πίνακες να αλλάζουν μορφή και προειδοποιητικά graffiti στον τοίχο, παρατηρείς την τρομαχτική κούκλα, ανακαλύπτεις το νέο στοιχείο της ιστορίας, προχωράς στο επόμενο δωμάτιο, επαναλαμβάνεις απαράλλαχτα. Μάλιστα, για να ανασυνθέσουμε την ιστορία από τα ψήγματα που μας δίνονται σε διάσπαρτα έγγραφα που ανακαλύπτουμε, πρέπει να διαβούμε κάθε πόρτα, να ανοίξουμε κάθε συρτάρι, καθώς και να εξερευνήσουμε ενδελεχώς κάθε δωμάτιο της βικτοριανής έπαυλης. Ωστόσο, η παντελής απουσία αλληλεπίδρασης με το χώρο γύρω μας και το βαρετά μονότονο gameplay κάνουν την απαιτούμενη εξερεύνηση δύσκολη. Ειδικά, αν αναλογιστούμε ότι το pixel-hunting δίνει ρεσιτάλ και για να ανοίξουμε το κάθε συρτάρι, πρέπει πρώτα να καταφέρουμε να το πετύχουμε με τον κέρσορα (ακούγεται σίγουρα πιο εύκολο απ’ όσο πραγματικά είναι εντός παιχνιδιού).

Γραφικά / Διάλογοι-Ήχος

Η αισθητική του Layers of Fear είναι αντάξια του περίτεχνου τρόμου που προσδοκά να προκαλέσει. Μια τεράστια βικτωριανή έπαυλη βρίσκεται απομονωμένη από τον κόσμο και πολιορκείται από τη σφοδρή καταιγίδα. Είναι γεμάτη με πίνακες που απεικονίζουν κλασσικά και πολυσυζητημένα έργα (από το The Abduction of Ganymede του Rembrandt και το Past and Present No.1 του Augustus Leopold Egg ως το Christ's Descent into Hell του Hieronymous Bosch και το The witcher's Sabbath του Francisco Goya) και καταφέρνει ευθύς αμέσως να μας ταξιδέψει στον κόσμο του παιχνιδιού. Έναν κόσμο σκοτεινό, ψυχεδελικό και μυστηριώδη -ταυτόχρονα, όμως, και τόσο ελκυστικό που θέλεις να ανακαλύψεις κάθε γωνιά του. Η ομολογουμένως εξαιρετική ιδέα για το σκηνικό του παιχνιδιού χρήζει συγχαρητηρίων, καθώς η εταιρεία ανάπτυξης κατόρθωσε να σκαρφιστεί κάτι πρωτότυπο και ενδιαφέρον που δεν έχουμε ξανασυναντήσει.

Ωστόσο, στην υλοποίηση αυτής της ιδέας εντοπίζονται σοβαρά προβλήματα συνέπειας. Βλέπετε, παρότι το παιχνίδι επιδιώκει να μας βυθίσει στον τρομακτικά ψυχεδελικό κόσμο που κρύβει το μυαλό ενός καλλιτέχνη που βιώνει τον απόλυτο προσωπικό τρόμο, για να το επιτύχει χρησιμοποιεί «χοντροκομμένους» και «πολυφορεμένους» τρόπους αντί για διακριτικά και πνευματικά τεχνάσματα. Ακόμη και οι πιο πρωτότυπες και έξυπνες ιδέες ανακυκλώνονται εντός παιχνιδιού τόσο συχνά (σχεδόν σε κάθε δωμάτιο) που χάνουν την αρχική λάμψη τους. Η αλλαγή της αρχιτεκτονικής και τα κλασσικά έργα τέχνης που μεταμορφώνονται σε τερατουργήματα προσφέρουν πρόσφορο έδαφος για πρωτότυπη ατμόσφαιρα τρόμου. Οι πορσελάνινες κούκλες και τα μηνύματα στους τοίχους, αντίθετα, αποτελούν δύο από τα πιο τετριμμένα μοτίβα. Το αποτέλεσμα; Η αίσθηση του παράταιρου να παίρνει τα ηνία, ενώ όταν κάνει την εμφάνισή της και η παγίδα της επαναληψιμότητας, αναπόφευκτα μάς δημιουργείται η αίσθηση του... λάθους.

(ο χώρος γύρω μας έχει τη δική του, αντισυμβατική βούληση)

Αντίθετα, η μουσική υπόκρουση και τα ηχητικά εφέ που ντύνουν το Layers of Fear κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους, προκαλώντας ανησυχία κι εκνευρισμό. Ποντίκια που τρέχουν κάπου κοντά μας, μια καταιγίδα που μαίνεται και μαστιγώνει την έπαυλη, μα και ψίθυροι από αναμνήσεις και ανθρώπους που δεν υπάρχουν πια στο πλευρό μας, όλα συνθέτουν την κατάλληλη ατμόσφαιρα για ένα horror game μυστηρίου. Συχνά, μάλιστα, ένα ενοχλητικό εφέ που ακούγεται σαν απροσδιόριστοι και ακατάπαυστοι ψίθυροι από το υπερπέραν, χρησιμεύει ως ένδειξη πως κάπου κοντά μας (όσο πιο πολύ πλησιάζουμε τόσο πιο δυνατά ακούγονται οι ψίθυροι) βρίσκεται κάποιο αντικείμενο που θα μας προσφέρει πληροφορίες για την ιστορία και το παρελθόν του άτυχου ζωγράφου.

Συμπεράσματα

Καθώς πρόκειται για indie προσπάθεια, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως ο ψυχεδελικός κόσμος που δημιουργείται από τους αλλοιωμένους κλασσικούς πίνακες ζωγραφικής και η δυναμική αλλαγή του περιβάλλοντος χώρου ανάλογα με την περιστροφή της οπτικής του ήρωα είναι εντυπωσιακές και άξιες συγχαρητηρίων. Ωστόσο, ακόμη και οι λάτρεις των horror adventures ενδέχεται να κουραστούν από την έλλειψη αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον, το ανελέητο pixel-hunting για να ανοίξεις ένα συρτάρι (που αν δεν ανοίξεις, δε θα μάθεις την ιστορία), τα επαναλαμβανόμενα και τετριμμένα jump-scares, καθώς τέλος και την επιμελώς ασαφή και εύκολα προβλέψιμη ιστορία που αφηγείται το Layers of Fear. Δυναμική είναι βέβαιο πως υπάρχει, ωστόσο μάλλον δεν αξιοποιήθηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.